Feiten of fabels rond de annexatie van Nuenen?

Feiten of fabels rond de annexatie van Nuenen?

Tijdens de eerste van de drie bijeenkomsten die gedeputeerde mw Spierings in Nuenen C.A. had georganiseerd, probeerde zij aan te even waarom het noodzakelijk is dat Nuenen met Eindhoven fuseert (liever: “annexeert”).

Het belangrijkste argument was de “gebrekkige bestuurskracht” van Nuenen. Op vragen om nadere specificatie van die “gebrekkige bestuurskracht” leverde dit niet meer op dan “slechte samenwerking tussen gemeenteraad en college” en de “onvoldoende voortgang op relevante dossiers”. Voorbeelden hiervan waren jammer genoeg niet beschikbaar.

Uit de aanwezigen kwam de opmerking dat uit een onderzoek uitgevoerd door de Universiteit van Groningen blijkt dat 43% van de Nederlandse gemeentes de kwalificatie “gebrekkige bestuurskracht” verdienen. Op de vraag of bij al deze gemeentes dan ook een fusie of annexatie te verwachten is, reageerde de gedeputeerde met: “Nuenen vertoont structurele symptomen”. Met de opmerking “dit wordt herhaling van zetten”, werd de discussie afgebroken en de uitlatingen verder niet onderbouwd.
Met andere woorden geen argumenten gehoord die hout snijden, omdat ze niet lijken te zijn gebaseerd op feiten en zelfs niet op “onderbuikgevoelens”.

De gedeputeerde refereert hierbij telkens aan een onderzoek uit 2015, uitgevoerd in opdracht van de Provincie. In deze tijd zijn alle Brabantse gemeentes onderwerp van een dergelijk onderzoek geweest. Uitzondering hierop is Eindhoven. Eindhoven heeft ook geen onderzoek naar de eigen bestuurskracht laten uitvoeren!
Omdat de gemeente Nuenen wilde weten of er sindsdien vooruitgang is geboekt, heeft de gemeente aan hetzelfde gerenommeerde bureau (Partners+Pröpper) in december 2017 opdracht gegeven tot een nieuw bestuurskrachtonderzoek (zie: Visie op bestuurlijke toekomst van Nuenen).

De Provincie/gedeputeerde wil dit onderzoek niet kennen en wel om de volgende redenen. In dit rapport worden een aantal aanbevelingen gedaan en conclusies getrokken, vooral gestoeld op ervaringen elders.
Hieronder twee voorbeelden uit het hoofdstuk: Wat is wenselijk/niet wenselijk?

HERINDELING / BESTUURLIJKE FUSIE IS NIET WENSELIJK

Het gemeentebestuur van Nuenen c.a. heeft gekozen voor een fusie met gemeente Son en Breugel mocht de situatie hiertoe aanleiding geven. Wel blijft staan dat herindeling op zichzelf geen voldoende voorwaarde is voor het vergroten van de bestuurskracht of een snellere en betere realisatie van maatschappelijke opgaven:

  • Schaalvergroting is op zichzelf genomen niet voldoende om gemeenten, provincies of organisaties beter te laten functioneren.
  • Internationaal onderzoek bevestigt ook dat structuuroplossingen op zich niet voldoende zijn voor de verbetering van het openbaar bestuur. Wanneer men hier toch voor kiest, leidt dit nogal eens tot verspilling.
  • Daarnaast zijn gemeenten na herindeling vaak jaren ‘wat in zichzelf gekeerd’ met veel aandacht voor de interne organisatie en werkprocessen.

Wat betreft de timing is herindeling altijd een sluitstuk op andere oplossingen – in het bijzonder andere werkwijzen vanuit de redeneerlijn: ‘de structuur staat in dienst
van de gewenste werk- en handelwijzen met het oog op het realiseren van maatschappelijke opgaven’.  Gemeenten moeten hoe dan ook samenwerken – met of zonder structuurwijziging, op een grote of kleine schaal. Dit geldt voor grote gemeenten, maar ook voor kleinere gemeenten.

OVERDRACHT VAN TAKEN EN BEVOEGDHEDEN AAN DE CENTRUMGEMEENTE IS NIET WENSELIJK

Eén van de oplossingen is overdracht van bevoegdheden aan de centrumgemeente Eindhoven: 
– De kleinere gemeenten in de ring om gemeente Eindhoven dragen bepaalde taken, bevoegdheden en middelen op de terreinen van wonen, werken, ruimtelijke inrichting en voorzieningen over aan de centrumgemeente Eindhoven. 
– De gemeente Eindhoven vervult daarbij de rol van bestuursautoriteit voor het gehele gebied.
– De kleinere gemeenten in de ring om Eindhoven blijven verantwoordelijk voor de uitvoering van taken dichtbij inwoners.

Deze oplossingsrichting is onwenselijk op basis van de volgende argumenten:
– Overdracht van taken en bevoegdheden betekent dat de centrumgemeente als bestuursautoriteit beslissingen gaat nemen over het grondgebied van andere gemeenten. De facto is daarmee sprake van regionaal bestuur. Dit is een ongewenste ontwikkeling. 
– Aan het hoofd van deze vierde bestuurslaag staat de  gemeenteraad van Eindhoven. De gemeenteraden van de kleinere gemeenten kunnen daar geen invloed uitoefenen op de beslissingen die het eigen grondgebied aangaan. Daarmee is sprake van een democratisch gat.
– De praktijk leert dat dergelijke situaties aanleiding geven om allerlei hulpstructuren en voorzieningen te treffen om de democratische legitimiteit te vergroten. Hiermee wordt vervolgens de wens tot eenvoud en bestuurskracht weer doorsneden. Dergelijke oplossingen versterken doorgaans de ongewenste situatie van regionaal bestuur.
Voorbeelden zijn de Drechtstedenregio en het ontstaan en weer afschaffen van deelgemeenten.

HUIDIGE BESTUURSKRACHT VAN GEMEENTE NUENEN C.A. IS VOLDOENDE

Verder geeft het bestuurskrachtonderzoek de volgende conclusies over Nuenen:
(i) De huidige bestuurskracht van gemeente Nuenen c.a. is voldoende – dat geldt voor de realisatie van maatschappelijke opgaven, maar ook voor de invulling van bestuurlijke voorwaarden.
(ii) De bestuurskracht is in de periode 2015 – 2017 ten opzichte van de periode 2010-2015 verbeterd.
(iii) De stijgende lijn in de bestuurskracht die zich in 2015 aftekende heeft zich voortgezet. Gemeente Nuenen c.a. geeft er blijk van zelfstandig de eigen bestuurskracht te kunnen verbeteren.
(iv) Afhankelijk van de opgaven zijn er nog steeds zeer grote verschillen. De bovengrens van de bestuurskracht is goed tot zeer goed. Ook is er schot gekomen in veel slepende dossiers en zijn lastige knopen doorgehakt. De ondergrens van de bestuurskracht blijft onvoldoende. Deze grens wordt vooral bepaald door twee dossiers die al heel lange tijd niet tot een oplossing komen: het accommodatiebeleid en de toekomst van Het Klooster. De bestuurskracht is bij deze onderwerpen laag. Positief is
wel dat de raad zelf initiatief heeft genomen voor een nieuw subsidiebeleid inclusief de Algemene Subsidieverordening.
(v) Net als in 2015 blijft staan dat de in de toekomst benodigde bestuurskracht zal moeten toenemen als gevolg van lokale en landelijke uitdagingen. De bestuurskracht van Nuenen c.a. evenals die van nagenoeg alle Nederlandse gemeenten zal in de toekomst
moeten groeien.

We vatten hier onze (Partners+Pröpper) beoordeling van twee alternatieven samen – aan de hand van de landelijke en provinciale criteria:

Voorkeursalternatief:

Breed inzetten op versterking bestuurlijke organisatie met op termijn als sluitstuk een herindeling met gemeente Son en
Breugel.

Af te wijzen alternatief:

Op kortere termijn opgelegde herindeling met gemeente Eindhoven.

Wij adviseren alle inwoners van Nuenen om dit rapport eens goed te lezen. Er staan – zeker in het licht van de “onvermijdelijke fusie” nog meer schokkende conclusies in. De Provincie met voorop de gedeputeerde en in het kielzog de gemeentelijke partijen die voor een fusie met Eindhoven zijn, gaan met oogkleppen op onverdroten door.

Dit kan echt niet, want het gaat ten koste van de inwoners van Nuenen.